مروری بر حراج‌های هنر مدرن و معاصر خاورمیانه کریستیز و میلون، پاییز 1402

حراج هنر مدرن و معاصر خاورمیانه کریستیز در لندن حدود دو هفته پس از برگزاری حراج ساتبیز (2 آبان 1402) در 18 آبان برگزار شد که در آن 9 هنرمند ایرانی نیز حضور داشتند و فروش نسبتاً خوبی را تجربه کردند. از 11 اثر ارائه شده از هنرمندان ایرانی 91% آن به‌فروش رفت که 63.6% از آن بیشتر از بازه‌ی میانگین برآوردها بود.

هنرمندان ایرانی حاضر در این حراج منوچهر یکتایی، مسعود عربشاهی، مارکو گریگوریان، لیلی متین دفتری، عذرا عقیقی بخشایشی، شیرین نشاط، سیراک ملکنیان، رضا درخشانی و پرویز تناولی بودند، که عنوان گرانترین اثر در این جمع به نقاشی بدون عنوان (گیاه گوجه فرنگی) (1338) منوچهر یکتایی با رقم 100 هزار دلار تعلق گرفت. بعد از این اثر به ترتیب حجم دیوار و نوشته 1 (1383) از پرویز تناولی با 92 هزار دلار و نقاشی چشم‌انداز 13 (1353) از سیراک ملکنیان با رقم 69،2 هزار دلار گرانترین آثار ایرانی این حراج شدند.

مزایده هنر مدرن و معاصر کریستیز مجموع فروش 510،293 هزار دلاری را برای ایرانی‌های حاضر در آن به‌دست آورد، که در مقایسه با حراج هنر معاصر و مدرن خاورمیانه میلون و اسوسیز (9 آذر 1402) با مجموع فروش 163،434 هزار دلار مزایده‌ی موفق‌تری محسوب می‌شود. در رابطه با عملکرد بهتر هنرمندان ایرانی در کریستیز در مقایسه با میلون، علاوه بر شناخته‌شده‌تر بودن حراج‌خانه‌ی کریستیز، عوامل مختلفی را می‌توان دخیل دانست که دو مورد از آن مکان برگزاری و نوع و تنوع مدیوم‌های ارائه شده توسط این حراج‌هاست. در حراج خاورمیانه کریستیز، 54% از آثار هنرمندان ایرانی در دسته‌ی نقاشی و 18% در دسته‌ی مجسمه قرار می‌گرفتند، درحالی‌که 69% از آثار ارائه شده در مزایده‌ی میلون، عکس و 23% آن نقاشی بودند. و باتوجه به آنکه، آثار نقاشی هنرمندان ایرانی با مجموع فروش 9.7 میلیون دلار پرطرفدارترین رسانه‌ی 12 ماه گذشته در حراج‌خانه‌هاست، عملکرد مثبت ایرانی‌ها در کریستیز را می‌توان به این موضوع و همچنین بهتر بودن بازار لندن برای فروش کارهای هنرمندان ایرانی مرتبط دانست. براساس داده‌های گردآوری شده توسط تیم آرتچارت، پس از تهران با مجموع فروش 4.4 میلیون دلار، لندن با مجموع فروش 3.2 میلیون دلار بهترین مکان برای فروش آثار ایرانی در 12 ماه گذشته است، درحالی‌که پاریس با مجموع فروش 549.53 هزار دلار پنجمین مکان پرفروش برای آثار ایرانی در یکسال اخیر قلمداد می‌گردد.

عملکرد اقتصادی مزایده‌ی خاورمیانه میلون با توجه به نسبت آثار ارائه شده و فروخته شده به ترتیب زیر است: 10 هنرمند ایرانی با 13 اثر در مزایده‌ی پاییز میلون خاورمیانه حضور داشتند: ایزابل اشراقی، جواد پورصمد، عباس عطار، سیف‌الله صمدیان، منوچهر یکتایی، مسعود عربشاهی، صادق تیرافکن، شادی قدیریان، حسین کاظمی و آنه محمد تاتاری. از میان 13 اثر تنها 5 اثر به فروش رفت که 40% از آنها بیشتر از میانگین برآوردها و 60% در بازه‌ی برآوردها فروخته شده بود.

در این حراج نیز نقاشی منوچهر یکتایی گرانترین اثر ایرانی لقب گرفت؛ تابلو بدون عنوان (طبیعت بی‌جان) (1347) یکتایی با 30% رشد با قیمت 141،6 هزار دلار به فروش رفت. عنوان دومین و سومین اثر ایرانی گران در این حراج به دو نقاشی از مسعود عربشاهی و حسین کاظمی تعلق گرفت که به ترتیب 10 و 6،5 هزار دلار فروخته شد.

در یک شمای کلی‌تر، حراج اخیر میلون در مقایسه با سایر حراج‌های برگزار شده در آبان ماه، حراج موفقی برای ایرانیان قلمداد نمی‌شود، و این در واقع ستاره‌ی حراج یعنی اثر منوچهر یکتایی است که مجموع فروش آثار ایرانی در حراج میلون را بالا برده است - باید توجه داشت که 3 اثر از 4 اثر فروخته‌شده‌ی دیگر از هنرمندان ایرانی بازه‌ی قیمتی 0 تا 10 هزار دلاری داشته‌اند. این ارقام در مقایسه با مزایده خاورمیانه کریستیز که 6 اثر ایرانی ارائه‌شده در آن در بازه قیمتی 10 تا 50 هزار دلار و 3 اثر دیگر در بازه 50 تا 100 هزار دلاری قرار داشتند، اختلاف فاحشی را نشان می‌دهد.