بازار هنر ایرانیان در بیرون از مرزها: 10 هنرمند ایرانی که منحصراً مارکت جهانی دارند

علی بنی‌صدر

علی بنی‌صدر (متولد 1355) پرفروش‌ترین هنرمند این فهرست است: آثار وی برای نخستین‌بار در سال 1391 وارد حراج‌ها شده‌اند و تاکنون مجموع فروش 8.9 میلیون دلار را حاصل کرده‌اند.

آثار بنی‌صدر گرچه تماماً در حراج‌های خارج از ایران عرضه و فروخته شده‌، اما بارها در مزایده‌های مربوط به هنر خاورمیانه نیز چکش خورده است. حراج‌خانه‌های کریستیز، ساتبیز، فیلیپس و بونامز بهترین عملکرد را در زمینه فروش آثار این هنرمند داشته‌اند؛ و گرانترین اثر ثبت‌شده از بنی‌صدر در حراج فیلیپس در سال 1399 فروخته شده است. این اثر قطع بزرگ با تاریخ خلق 1392، «مادربرد» نام دارد و 572 هزار دلار به فروش رفته است. میانگین قیمت 45 اثر فروخته‌شده از بنی‌صدر 202.3 هزار دلار احتساب شده و 26 اثر از این 45 اثر بین 100 تا 500 هزار دلار ارزش داشته‌اند. تا به این تاریخ تنها سه اثر از بنی‌صدر بالای 500 هزار دلار به فروش رفته‌اند.

طلا مدنی

طلا مدنی (متولد 1359) دومین هنرمند این فهرست با بیشترین مجموع فروش در حراج‌ها است. از 101 اثر ارائه‌شده از این هنرمند در مزایده‌های عمومی 89 اثر به فروش رفته و ارزشی معادل 1.76 میلیون دلار را حاصل کرده است. میانگین قیمت آثار فروخته‌شده از این هنرمند حدود 20 هزار دلار احتساب می‌گردد.

بیشترین آثار به فروش رفته از مدنی در حراج‌ها در بازه 10 تا 50 هزار دلار قرار دارند. سهم حراج‌خانه فیلیپس در فروش آثار این هنرمند از سایر بسترها بیشتر است: 680 هزار دلار از کل فروش. آثار مدنی با آنکه در ذیل دسته‌بندی هنر خاورمیانه نمی‌گنجد، اما تاکنون 2 بار ذیل این اصطلاح به مزایده رفته‌اند.

شیرازه هوشیاری

آثار شیرازه هوشیاری (متولد 1333) برای نخستین‌بار در سال 1383 وارد حراج‌ها شد. در طی 48 بار حضور آثار این هنرمند در حراج‌ها، نقاشی‌های وی تنها یک‌بار زیر چتر هنر خاورمیانه عرضه شده‌اند. از 56 اثر ارائه‌شده از این هنرمند 36 اثر به فروش رفته و نرخ فروش 65٪ را حاصل کرده است. مجموع فروش این آثار به 1 میلیون دلار می‌رسد.

کارهای انتزاعی هوشیاری بیشتر در بازه 10 تا 50 هزار دلار به‌فروش می‌روند. نرخ فروش آثار وی در حراج آرتکیوریال و بلومزبری 100% است. گرچه از لحاظ تعداد آثار فروخته‌شده و مجموع فروش حراج‌های کریستیز، ساتبیز و بونامز عملکرد بهتری در فروش آثار این چهره جهانی داشته‌اند.

کور پور

کور پور متولد 1366 جوان‌ترین هنرمند این فهرست است. آثار این هنرمند تا به این تاریخ، مجموع فروش 849.3 را حاصل کرده است. گرانترین اثر وی با نام «بچه حرامزاده» 162.5 قیمت دارد.

میانگین قیمت آثار فروخته‌شده از کورپور برای 19 اثر 44.7 هزار دلار محاسبه می‌شود. بیشتر آثار به فروش رفته از کور پور نیز در بازه 0 تا 50 هزار دلار قرار دارند. از 25 بار حضور هنرمند در حراج‌ها تنها یک‌بار آثار وی ذیل چتر واژه هنر خاورمیانه ارائه شده است. ارزش کل آثار این هنرمند در حراج‌خانه ساتبیز با 80٪ نرخ فروش 389.5 هزار دلار محاسبه می‌شود که این حراج‌خانه را از لحاظ عملکرد در فروش آثار این هنرمند از سایر بسترها در جایگاه برتری قرار می‌دهد.

مرجانه ساتراپی

مرجانه ساتراپی (متولد 1348) تنها هنرمند این فهرست است که 2 حراج اختصاصی برای آثارش برگزار شده است: حراج پرسپولیس و پرسپولیس 2 که به‌ترتیب در سال‌های 1401 و 1402 توسط حراج‌خانه ساتبیز در لندن برگزار شد. نخستین حراج به صورت آنلاین بود و 44 صفحه اصلی از کتاب هنرمند را برای فروش عرضه کرد. این حراج با 100% فروش آثار همراه بود و مجموع 637.3 هزار دلار را بدست آورد. پس از این فروش موفق ساتبیز بار دیگر در سال 1402 و در طی هفته هنر اسلامی لندن، حراج پرسپولیس 2 را برگزار نمود. این حراج با فروش 17 اثر از 26 اثر مجموع فروش 153.7 هزار دلار را بدست آورد.

آثار مرجانه ساتراپی تاکنون 805.4 هزار دلار را در حراج‌ها حاصل کرده است، از این مجموع فروش 791 هزار دلار از طریق فروش آثار در حراج‌خانه ساتبیز حاصل شده است.

ساسان بهنام بختیار

آثار ساسان بهنام بختیار (متولد 1362) برای نخستین‌بار در سال 1396 وارد حراج‌ها شد. با فروش 12 اثر، مجموع فروش آثار این هنرمند در حراج‌های عمومی به 438.3 هزار دلار رسیده است. بدین ترتیب میانگین قیمت آثار بختیار 36.5 هزار دلار محاسبه می‌شود. 

حراج فیلیپس بهترین عملکرد را در فروش آثار این هنرمند دارد و از کل مجموع فروش حدود 295 هزار دلار را حاصل کرده است. گرانترین اثر بهنام بختیار با نام «عصر انرژی» نیز در همین حراج با قیمت 122.3 هزار دلار چکش خورد.

هدیه شفیعی

هدیه شفیعی (متولد 1348) نقاش معاصر ایرانی ساکن در آمریکا است. آثار این هنرمند بین نقاشی و مجسمه در نوسان هستند و نخستین‌بار در سال 1390 وارد حراج‌ها شده‌اند. مجموع فروش حاصل شده از آثار شفیعی در حراج‌ها به 430.6 هزار دلار می‌رسد و میانگین قیمت آثار وی برای 9 اثر فروخته‌شده 47.8 هزار دلار است.
با نرخ فروش 100% در ساتبیز، به نظر بهترین حراج‌خانه برای فروش آثار شفیعی ساتبیز باشد، گرچه این حراج کریستیز است که با 236.4 هزار دلار بیشترین مجموع را از فروش کلی حاصل کرده است.

گرانترین اثر هدیه شفیعی با نام «انتقال 7» نیز در همین حراج‌خانه به فروش رفته است. قیمت این قطعه با برآورد 64 تا 90 هزار دلار به چیزی حدود 110.4 هزار دلار رسید، یعنی 41.7% رشد داشت.

مایشا محمدی

آثار مایشا محمدی (متولد 1359) نخستین‌بار در سال 1402 وارد حراج‌ها شد. حراج فروشِ روز پساجنگ و هنر معاصر کریستیز در نیویورک اولین حراجی بود که به ارائه و فروش آثار این هنرمند ایرانی‌الاصل پرداخت. گرانترین اثر ثبت‌شده از محمدی در مهر همان سال فروخته شد. این نقاشی با قیمت 151.2 هزار دلار «پرنده، پشت ببر خوابیده» نام دارد.

از اردیبهشت سال گذشته تا به این تاریخ 11 اثر از مایشا محمدی وارد حراج‌ها شده و از فروش 6 اثر مجموع 351.3 هزار دلار را کسب کرده‌اند. جالب آنکه از این مجموع 346.5 هزار دلار از طریق مزایده‌های برگزار شده توسط حراج‌خانه کریستیز حاصل شده است.

پوران جین‌چی

پوران جین‌چی، هنرمند ایرانی-آمریکایی ساکن نیویورک، در سال 1338 در مشهد متولد شد. با آنکه تا سال 1385 فروش موفقی از آثار او در حراج‌ها ثبت نشده است، اما آثار او جزو نخستین آثار از هنرمندان ایرانی است که وارد حراج‌های بین‌المللی شده است.

نقاشی‌های جین‌چی بیشتر ذیل عناوین مرتبط با هنر خاورمیانه عرضه و فروخته شده است. مجموع فروش حاصل شده از آثار این هنرمند 296.5 هزار دلار برای 15 اثر است، بدین ترتیب میانگین قیمت آثار این هنرمند 19.7 هزار دلار محاسبه می‌شود.

گرانترین اثر این هنرمند در سال 1387 در حراج کریستیز به قیمت 68.5 هزار دلار به فروش رفت. بهترین عملکرد در فروش آثار این هنرمند را نیز حراج کریستیز داشته که با نرخ فروش 100%، 208 هزار دلار از مجموع فروش کلی را بدست آورده است.

سارا رهبر 

آثار سارا رهبر (متولد 1355) نخستین‌بار در 9 اردیبهشت 1388 در حراج‌ها حضور یافت. دو سال بعد اثر «پرچم شماره 15»، به قیمت 43.7 هزار دلار در حراج کریستیز چکش خورد و تاکنون گرانترین اثر ثبت‌شده از این هنرمند در مزایده‌های عمومی است. جالب است بدانیم که مجموعه پرچم‌های این هنرمند بیش از سایر آثار وی در حراج‌ها عرضه و فروخته شده است.

به‌غیر از سال‌های 1388 و 1391، از رهبر به‌طور میانگین یک اثر وارد حراج‌ها شده است و تمامی آثار وی در بازه 10 تا 50 هزار دلار به فروش رفته‌اند. از 14 اثر ارائه‌شده 10 اثر فروخته شده و مجموع حاصله از این ده اثر 268.4 هزار دلار است. بدین ترتیب میانگین قیمت آثار فروخته‌شده از این هنرمند 26.8 هزار دلار محاسبه می‌شود. 

آثار این هنرمند در حراج‌خانه کریستیز عملکرد موفقی داشته‌اند؛ 100% نرخ فروش با مجموع 185.2 هزار دلار. به غیر از حراج‌خانه کریستیز آثار رهبر همچنین در ساتبیز ارائه شده و با نرخ فروش 50% مجموع 83 هزار دلار را حاصل کرده است.