پرتره جوان ایستاده با جامی در دست

محمدیوسف از شاگردان برجسته رضا عباسی در مکتب نقاشی اصفهان و یکی از معروف‌ترین نگارگران قرن یازدهم ه. ق. بود. زمان تولد و مرگش مشخص نیست، اما نقاشی‌های بازمانده از او در فاصله سال‌های 1040 تا 1068 ه. ق کشیده شده است. در تصویرسازی و چهره‌پردازی و پرتره‌های تک‌صورتی و گل و مرغ و کشیدن پرنده استاد بود و در کشیدن خطوط و قلمگیری‌ها دستی توانا داشت. از مهم‌ترین نقاشی‌های محمدیوسف، مینیاتورهای دو نسخه از دیوان حافظ است که یکی در موزه کاخ توپقاپوسرای استانبول و دیگری در کتابخانه بریتانیا نگهداری می‌شود. تعدادی از نقاشی‌های شاهنامه نفیس موجود در گالری آرتور و سکلر واشنگتن نیز کار محمدیوسف است. بخش مهمی از عمر هنری محمدیوسف صرف کشیدن تکچهره‌هایی شد که در نیمه اول قرن یازدهم در ایران متداول شدند. سوژه تک‌چهره‌های محمدیوسف معمولاً مردان جوان، شاهزادگان، پیشخدمت‌ها و دراویش بودند. به‌خصوص او به کشیدن تک‌چهره‌هایی از جوانان با لباس‌های فاخر و کلاه‌های فرنگی شهرت داشت. جوان خوش‌پوش سوژه نقاشی حاضر به صورتی غیرمعمول به تصویر کشیده شده است. او پالتوی خز خود را به جای آنکه کامل بپوشد، بر یک دوش خود انداخته و با دست دیگر جامی در دست دارد. رنگ طلایی پالتو در تضاد با بقیه اجزای تصویر است و بدین‌ترتیب جلوه‌گری می‌کند. غلبه رنگ طلا در پالتو در کنار استفاده آگاهانه محدود از رنگ لاجورد نه تنها جلوه و عیار خاصی به این اثر بخشیده، بلکه آن را به صورت یک نمونه خاص درآورده است. ساخت‌وساز صورت، پرداز یقه کت و اجرای زیبای ابرها و سنگ‌ها و بوته‌های پس‌زمینه نشان از مهارت بالای محمدیوسف دارد. دور تا دور نقاشی با جدول‌هایی به رنگ‌های مختلف تزیین شده است. حاشیه دور کاغذ با زمینه بنفش و نقاشی‌های طلایی است. سایر عناصر تزیینی مانند تسمه آبی، جدول‌کشی‌ها و حاشیه سرمه‌ای با نقوش مذهب به شیوه قلمگیری با طلا، همراه با نشان‌هایی به رنگ‌های نارنجی و فیروزه‌ای اثر زیبای محمدیوسف را کامل کرده‌اند. امضای محمدیوسف با عبارت «مشقه محمدیوسف» در پایین تصویر نوشته شده است. تعداد کمی از آثار امضادار محمدیوسف به‌جا مانده و این مسئله بر ارزش و اهمیت اثر حاضر می‌افزاید.