بدون عنوان

رضا مافی یک از هنرمندان فعال و خوش‌ذوق در عرصه نقاشیخط مدرن ایران بود که با وجود دوران کوتاه فعالیتش در این عرصه، تأثیری انکارناپذیر بر روند تحولات بعدی این هنر گذاشت. او در بیشتر آثارش در دهه پنجاه، ترکیبی از سبکی تخت و گاه تزیینی را با اجرایی قدرتمند از کار خوشنویسی و رنگ‌آمیزی ماهرانه به نمایش گذاشت. وی برخلاف هم‌نسلانش، به دنبال ساختارشکنی در زبان و نوشتار نبود. تأکید مافی بر حفظ هویت شکلی و درک زیبایی‌شناسی حروف نستعلیق باعث شد تا در مقام یک استاد تمام عیار خوشنویسی، قواعد جزمی و مبانی خط فارسی را در کار نقاشیخط‌ با سبکی اختصاصی و نو مستحیل سازد. هرچند همچون اثرحاضر، او همواره به اصل پنهان در فلسفه خوشنویسی اسلامی یعنی «وحدت» پایبند بود.

در اثر پیش‌رو مستطیلی حاوی کلمات و حروف درهم‌فشرده به‌خط نستعلیق، در مرکز مستطیل بزرگتر (یا همان کادر تابلو) قرار گرفته و در حدفاصل بالا و پایین سطح خوشنویسی، دو حاشیه پهن متقارن افقی، کیفیتی گرافیکی و منظم پیش روی بیننده ایجاد کرده است. تلاش هنرمند در این‌جا برای به‌نمایش گذاشتن ظرفیت‌های هندسی خط نستعلیق و پویایی ذاتی آن در نقاشیخط، تصویری پرانرژی و سیال پدید آورده است.

در این میان فضاهای اتفاقی ایجاد شده بین حروف در کنتراست با یکدیگر، نظمی هندسی یافته‌اند. این تکرار ریتم و ضرباهنگ، تلاشی برای بازسازی نظم روحانی، بی‌انتها و متعادل در مسیرتجربه‌گرایی مافی در گستره تلفیق خط و رنگ است. مافی در این‌جا با چیدمانی بداهه، فرم‌های کشیده‌ و دوایر را با تعویض چندباره قطع (پهنای) قلمش به مرزهای نقاشی آبستره‌ای از خط با سطوح رنگی نامنظم نزدیک کرده است. شبکه‌ای از طیف رنگ قهوه‌ای که بر زمینه‌ای روشن قرار گرفته، کاربست نظام‌مند از عنصر خوشنویسی را در بستری مدرن اعتلا می‌بخشد.

دستاورد مافی در اثر حاضر، تغییر وضعیت یک عنصر کلاسیک و تبدیل ساختاری تثبیت‌شده از سنت سیاه‌مشق‌نویسی نستعلیق – با فرم اریب (کج‌نویسی) – به ترکیبی افقی با حرکتی مواج از حروف بر روی سطور موازی و چندلایه است. در این میان، فرایند انتخاب متن نیز به مافی کمک کرده تا به‌جای استفاده از یک متن مشخص یا شعری آشنا، ترکیبی معناگریز از چیدمان کلمات را بدون داشتن الگویی از پیش تعیین‌شده به‌صورت بداهه و سریع اجرا کند. به همین خاطر اثر حاضر، نمونه‌ای ممتاز از شکوفایی سبک شخصی هنرمند در عرصه نقاشی خط است که با هدف شکل‌دادن به یک ایده یا مفهوم از چشم‌انداز سنت به جهانی مدرن می‌نگرد.