علیرضا آستانه

علیرضا آستانه خوشنویس، کالیگراف، نقاش و مجسمه‌ساز معاصر ایرانی است. او خوشنویس متبحری است و با اتکا به این پشتوانه در زمینه‌ی نقاشی نیز تجربیاتی داشته است. اما اهمیت اصلی آستانه در تاریخ هنر معاصر ایران جایی‌ست که دستاوردهای جریان نقاشی‌خط را به جهان حجم‌ها‌ تسری می‌دهد و مجسمه‌هایی مبتنی بر خط خلق می‌کند. آیدین آغداشلو از او به عنوان یکی از مهمترین چهره‌های کالیگرافی معاصر ایران یاد کرده است.

آستانه در سال 1376 موفق به کسب رتبه‌ی ممتاز انجمن خوشنویسان ایران شد. در سال 1387 آثاری از او در نمایشگاه گروهی «استادان بزرگ نستعلیق» در موزه هنر معاصر تهران به نمایش درآمد. نخستین کارنمای انفرادی او نیز در سال 1390 در گالری هما برگزار شد و پس از آن همکاری خود را با این گالری به‌صورت مستمر ادامه داده است. آثار او در نمایشگاه‌های بین‌المللی در شهرهایی همچون ژنو، پاریس، دبی و وین به نمایش درآمده‌اند. برخی از آثار آستانه در کلکسیون لولو الصباح و گنجینه‌ی بانک کشاورزی نگهداری می‌شوند.

او در احیای خط ناخنی که از تکنیک‌های به‌فراموشی‌رفته‌ی خوشنویسی ایرانی است نقش مؤثری داشته است. در این شیوه که سابقه‌ی آن به دوران صفوی بازمی‌گردد، خوشنویسان به‌جای قلم مستقیماً از ناخن‌های دست خود بهره می‌گیرند. با فشار ناخن بر سطح کاغذ نقش برجسته‌ای حاصل می‌شود که با تابش آفتاب از زوایای مشخص رویت‌پذیر است و جلوه‌ی زیبا و خاصی دارد. شاید همین کیفیت برجسته‌ی خط ناخن الهام‌بخش او بود تا از خوشنویسی مسطح به خلق فضا پل بزند. او حروف را در فضایی سه‌بعدی و در قالب حجم‌هایی مینیمال جورچین می‌کند. گوی‌ها و ستون‌هایی که از به‌هم‌پیوستن موتیفی از‌ حروف ساخته می‌شوند از مشهورترین آثار او هستند.

آیدین آغداشلو درباره‌ی آستانه می‌نویسد: «او یک خوشنویس چیره‌دست و قابل است و توجه و رجوع او به خط ناخنی تنها به خاطر نمایش مهارت و قدرت فنی فوق‌العاده‌اش نیست، چون درعین‌حال به ترکیب‌های تازه و بسیار متفاوت نیز توجه نشان می‌دهد و در کنار سطرها و قطعه‌های نستعلیق – و حتی بیشتر – به ترکیب‌های قلم شکسته نستعلیق می‌پردازد و نمونه‌هایی از ترکیب‌های استادانه و بسیار پیچیده را خلق می‌کند. از این نوع، می‌توان به ترکیب‌هایی برگرفته از سیاه مشق‌ها اشاره کرد که در نوع خود، مخصوصاً در شکسته نستعلیق نویسی‌هایش، شیوا و پر قوت و لطیف از کار درآمده‌اند».