هشتمین نمایش سالانه‌ی آوت‌ سایدر آرت

هرگاه به یک مرکزیت، هر شکلی از یک ارزش بخشیده می‌شود، هر چه دورتر و در پیرامون مرکز قرار می­‌گیرد، بی­‌اعتبارتر و کم‌­ارزش‌­تر شمرده و آن ارزش، خود مقیاسی برای محاسبه­‌ی انحراف از معیار تلقی خواهد شد. این امر عمدتا به دست یک گروه مسلط فرادست انجام می­‌پذیرد و در نتیجه­‌ی آن پتانسیل اقلیت­‌هایی از جامعه به خاطر ویژگی‌های نامتعارف و منحصربه­‌فردشان، در جایگاهی فرودست و کم­‌اهمیت ارزش‌­گذاری شده و در طبقه‌بندی‌های حاشیه­‌ای قرار می­‌گیرد.

«مطرودان اجتماعی» نتیجه‌‌ی مناقشات، تعارضات و منازعات درون یک جامعه­‌اند که به سبب از دست دادن تعلق به یک جمع بزرگتر و محروم شدن از مشارکت در نهادهای اجتماعی و تضاد منافع کلیت جامعه با اقلیت­‌شان، احساس رها­شدگی و جدایی اجتماعی‌ دارند. نزدیک به یک قرن است که عمده­‌ی آکادمی­‌ها، موزه­‌ها و سایر نهادهای هنری، دستاوردهای چنین کسانی را که از استعداد و دیدی غریزی و طبیعی برخوردارند و تأثیری انکارناپذیر بر تاریخ هنر مدرن داشته‌اند، به رسمیت نشناخته­ و همواره آثار چنین آفرینندگانی را ناشیانه، ناجور، زشت و غیرجدی تلقی می­‌کنند.

حتی هنگامی که دنیای هنر به آفرینندگانی خارج از تعاریف حاکم‌اش توجه کرده -که با رفتار و استعداد غریزی خود روال­‌ها و قرارد­های موجود را به چالش می‌کشیدند- عموماً آن­ها را در دسته‌بندی‌هایی محدود و دورافتاده قرار داده است زیرا آثار این بخش از پدیدآورندگان هنری را هم‌­سو با منطق دیکته­‌شده و بازتولید کلیشه­‌ها نمی­‌داند. مقصود از چنین رفتار و مقاومتی چیست؟ آیا منافعی در اقلیت قرار دادن این قسم از  هنرمندان وجود دارد؟ گالری­‌دار، مخاطب، منتقد، مدرس، مجموعه‌دار و هنردوست با چه پیش­‌فرض­‌هایی بد یا خوب بودن یک اثر هنری را مشخص می‌­کنند؟ معنی و کیفیت خوب و جدی بودن چیست؟ و اساساً بد بودن با چه منطقی مذموم است؟

واقعیت این است که هنرمند آوت­‌سایدر آثارش را برای آن­‌که به تماشا، فروش یا نقد و بررسی گذاشته شود، نمی­‌آفریند و اصلاً درگیر سلیقه و ذائقه­‌ی جریان اصلی نیست – اگرچه بسیارند هنرمندانی از جریان غالب که رویای اصالت، صراحت و جسارت چنین آفرینندگانی را در سر می‌پرورانند و حتی از شیوه‌­های تکنیکی و بیانی آن­ها عامدانه وام می­‌گیرند- اما ارزش‌­های جامعه­‌شناسانه، تاریخی و فرهنگی مهم دیگری سبب می‌­شود با وجود همه­‌ی مقاومتی که برخی از هنرمندان، منتقدان، تاریخ‌­نگاران و نظریه‌­پردازان هنری در برابر پذیرش آنان از خود نشان می­‌دهند، «آوت­‌سایدرآرت» به موازات جریان اصلی هنر، با جدیت در حرکت است.

هر چقدر دامنه­‌ی تحمل و سلایق یک جامعه وسعت بیشتری پیدا کند، شکل‌گیری گروه‌های متعدد اجتماعی در آن امکان­‌پذیر‌تر خواهد شد و این تعدد و تکثر است که در صورت پذیرش، جامعه‌ را به پیش خواهد راند. هدف از نمایش سالانه­‌ی آثار هنرمندان آوت‌­سایدر که امسال هشتمین دوره­‌ی آن برگزار می­‌شود، به چالش کشیدن این پیش‌­فرض‌­ها و چارچوب­‌های رایج است.